Aurreko astean futbolaren esparrua aipatzen genuen. Gaur, berriz, ikasgelak eta jolaslekuak hartuko ditugu behatokitzat euskararen erabilerarako. Izan ere, jaso berri ditudan Euskararen Berripaperaren 225. zenbakian eta Administrazioa Euskaraz aldizkariaren 80. zenbakian izan dut Arrue proiektuaren eta berorren emaitzen berri*. “Ikasleen eskola-giroko hizkuntza-erabilera ikertzeko lan-ildo bat da” proiektu hau eta “Euskal Autonomia Erkidegoko ikasleek euskara nola eta zenbat erabiltzen duten jaso du” .  Dena den,  onartu behar ez dela azken orduko berria eta urtarrilean oharkabean pasatu zitzaidala (hona hemen berria Deian)

Arrazoiak arrazoi, nire susmoak baieztatzera dator ikerketa; are, egoera uste nuena baino eskasagoa dela ematen dit. Eskoletan, gaztelera nagusitzen da aztertutako bi mailetako ikasleen gelaz kanpoko harremanetan; beraz, pentsatzekoa da eskola eremutik at joera areagotu egingo dela. Eta kezkatzeko beste puntu bat: maila altuagoan, klasean ere nagusitzen da gaztelera, nahiz eta euskara erabili irakasleengana zuzentzeko.

Euskara, eskola eta umeekin lotzen bada, gaizki goaz nire ustez: aspaldiko garaietan bezala, funtsezko kontuetan ganoraz aritzeko, diruaz esaterako, gaztelania (edo ingelesa orain, aukalo) Baina, aspaldi idatzi nuen bezala, ez dut museo batean bukatu nahi.

deia.com-en ateratako argazkia

*Arrue proiektuari buruz berri zabalagoa izan nahi baduzu:

• Arrue proiektuaren emaitzen laburpena Jaularitzaren webgunean
• Emaitza nagusien txostena
• VI Soziolinguistika jardunaldietan landutakoa (Jardunaldien izenburua: “Ikasleen jarduna: emaitzen hausnarrean. Arrue ikerketa”)

Horrela deitu zuten Catalunyako Universitat Obertak eta Jaume Bofill Fundazioak indarrean jarritako ekimena. Pere Marquesen blogaren bidez izan nuen horren berri; berak erantzun zuen, bere esparruko ekarpenak eginez nagusiki. Jakin badakit Daniel Cassanyk ere erantzun zuela (bai, Sustraietatik zerura liburua idatzi zuen berberak)

Garai batean, 2008an hain zuzen, antzeko zerbait galdetu genuen Heziberri zeritzon ekimenean: gazteen erronkak 2025an (gero eta hurbilago dago data, portzierto). Orduko ekarpen bat ere ekarri nizun esparru honetara, Jose Mari Lasarena hain zuzen.

Noticias de Alavan argitaratua

Ez dakit, irakurle, zein mailataraino izango zaren irakaskuntzan aditu. Baina, aritu, ikasle gisa bada ere, seguru baietz. Beraz, izenburuko galderari erantzun nahi badiozu…

Oharra: ez da beharrezkoa Pereren luzerako erantzunik… nahi ez baduzu, behintzat.

PISA ez duzula dorre okerrarekin bakarrik lotuko uste dut; Ikasleen Nazioarteko Ebaluaziorako Programa ere badela jakingo duzulakoan nago. Besteak beste, emaitzak plazaratzen diren bakoitzean zeresan ugari sortzen delako, komunikabideetan esaterako (probatu, bestela, DEIAren bilatzailean). Edonola ere, seguruenik errazagoa da telebistan horri buruzko berri bat ikusentzutea edota egunkariko tituluari erreparatzea 200 orrialdeko txostena irakurtzea baino (hala ere, interesa baduzu, hona hemen ISEI-IVEIren argitalpena)

Halaxe ari da gertatzen egunotan. Izan ere, 15 urteko gazteek eguneroko arazoei aurre egiteko duten gaitasuna dugu puri-purian. Sortzaileak diren ala ez du izenburu ELGAk ateratako argitalpen batek (gazteleraz, hemen, apirileko FOCUS) Laburpena, DEIAn honela: “el alumnado español, a la cola de la OCDE en resolver asuntos cotidianos“; Berrian, aldiz, “EAEko ikasleak OCDEren batez bestekoaren azpitik daude eguneroko eginbeharretan” eta EITBn, “Espainiako ikasleak Europako okerrenetakoak egunerokoak ebazten”. Horrelako azterketa eta ikerketetan dabilen Raimundo Rubiok berri zabalagoa eman digu bere blogean. Are, Nicola Lococok idatzi du DEIAren blogosferan gaiaz, curriculum ezkutuari aipu eginez.

Javier Bergasa DEIAn

Honelako ikerketek irakurketa ugarirako bidea ematen dute, jakina –aterik adina maratila eukitzea esan liteke–. Erkidego Autonomoko emaitzak hobeak direla, esaterako, ELGAko herrialdeetako batez bestekora hurbilduta edota hobetzeko tartea badagoela sailburuak esan duen legez. Baina ez dezagun ahaztu aldagai eta eragile ugari dagoela tartean eta jokoan. Adibide gisa, aspalditxo, 2009ko abenduan hain zuzen, Luis Miguel Iglesiasek bere blogean egindako ekarpena: nola neurtzen den. Arestian aipaturiko ISEI-IVEIren txostenean hurrengoa dio:

“Ebaluazio horren [PISAren] helburu nagusia 15 urteko ikasleen bizitzarako prestaketa mailaren inguruko informazioa eskuratzea da. Helburua ikasleek dituzten ezagutzak erabiltzeko eta helduen bizitzako erronkei modu eragingarrian aurre egin ahal izateko erdietsitako prestakuntzaren, trebakuntzaren eta gaitasunaren inguruan azterketa egitea da”.

Erabilitako bitartekoez helburu nagusiari erantzun zaio? (Raimundo Rubiok probak zertan dautzan plazaratu du) Galdera “inozoa” –horiek izan ohi dira zailenak–: zenbatek erabiliko luke egun GPS edo antzeko tramakunlu bat –bere telefonoan dagoen aplikazioa, urrutira joan gabe– nondik nora joan behar duen zehazteko? –ala ez dakite horiek erabiltzen, auskalo–. Bestela esanda, nola egingo liokete aurre helduek horri? –portzierto, etxean tramankuluren bat programatzekotan nork egingo lukeela uste duzu?–. “Sakonagoa”k hurrengoak: zeri begira prestatzen dira curriculak eta zeri begira zehaztu eta gauzatu ikas-irakas prozesuetan?

Behin baino gehiagotan galdetu didate ea ni naizen “Iñaki Murua, bertsolaria“. Baina ezagutzen bagaituzu, begien bistakoa da bion arteko aldea. Hala ere, bertsoen munduarekin zerikusia du gaurko sarrerak.

Izenburua ikusita, zientzia-fikzioaz arituko naizela pentsatu duzu, agian. Kontuz, dena den: Star Trek-en horrela har zitezkeen hainbat tresna inguruan ditugu egun, ordenagailu eramangarriak edo tabletak, esaterako. Areago oraindik: gaur bertan gai horren inguruko hitzaldia emango du Aitzol Astigarragak Bilboko Alondegian. Honela aurkeztu dute ekitaldia:

Bertsoa aipatzean burura datozkigu berehala jolasa, inprobisazioa eta hizkuntza. Robota aipatuz gero, berriz, errazago lotuko genuke lana, errepikapena eta makina bezalako terminoekin. Beraz, robot-bertsolari adierazpenak kontraesana dirudi bere horretan, oximorona.

Orduan, posible ote da robot batek bertsotan egitea? Zeintzuk dira horretarako beharko lituzkeen gaitasunak?

Galdera horiek buruan ditugula, robotika eta hizkuntz-teknologietan barrena egingo dugu bidaia. Bertsolarien gisan, tradiziotik jasoa gaur egunean txertatzen ahaleginduz.

Argazkiaren iturria: http://www.sc.ehu.es/ccwrobot/seccion/robotak

Ni kontu berri-berriaz ari nintzelakoan, orain dela bi urte, 2012ko apirilean, robot eta gizakien arteko bertso-saioa izan zela aurkitu dut; are, robotetako bat ez omen zen oso fin ibili; orduko beste bideo bat, Egañarekin lehian. 2013ko udaberriko beste bideo bat duzu hemen; kasu honetan, bi bertsolari gazteren kontrako lehian. Bietan, Aitzol Astigarraga  tartean zen, jakina.

Interesik baduzu, badakizu: arratsaldeko zazpietan duzu Bilboko Alondegian hitzordua. Auskalo inoiz Galtxagorri hori bere esparruan Deep Blue izatera iritsiko den.

Joan den astekoaren jarraipen gisa, hona hemen Aitzol Astigarragak bidalitako informazioaz osatutako sarrera. Mila esker, Aitzol, eta badakizu txoko honetako ateak irekita dauzkazula.

Sarrera

2012ko apirilaren 18an, Euskal Herriko Unibertsitateko errektore taldeak bertso-saio berezia antolatzeko gonbita luzatu zigun: bertsolari eta makinen artekoa, alajaina! Erronkari baiezkoa eman eta Informatika  Fakultateko hainbat ikerlari elkar lanean jarri ginen, bertsoBot-aren lehen prototipoa plazaratuz. Bi robot, Galtxagorri eta Tartalo, aritu ziren saio berezi horretan bertsolariekin batera, eta saioak arrakasta handia izan zuen medioetan. Jendaurrean eta bat-batean egindako saio esperimental horretatik ikasgai garrantzitsuak atera genituen, zinez: bai robotika arloari dagozkionak, eta baita testuen sorkuntza automatikoari buruzkoak ere.

Baina garrantzitsuena: orduko saioak balio izan zigun jolas gisa planteatutakoari serio heldu, eta bertsolaritza, hizkuntza-teknologiak eta robotika uztartuko dituen ikerketa-lerroari hasiera emateko.

Helburuak

Helburu praktikoa jarri diogu ikerketa-lerroari: bertsotan aritzeko gaitasuna erakutsiko duen makina  autonomoa garatzea: bertsoa osatzeko instrukzioak ahoz jaso, hauek prozesatu eta ahalik eta bertsorik egokiena osatu eta kantatuz.

Baina helburu praktiko horren atzean, ikerketaren benetako oinarri diren beste helburu hauek dauzkagu:

• Makina eta gizaki arteko hizketa bidezko komunikazioa.
• Elkarrizketa sistema bat garatzea, bertsoa edo poesia oinarri gisa harturik.
• Giza-sormenaren eredu konputazionalak aztertzea.
• Poesia sortzaile automatikora bidean pausoak ematea.
  • Corpusetatik hizkuntza-ereduak erauzi ikasketa automatikoa baliatuz
  • Bertsoen egitura narratiboa aztertu eta mezu berriak egituratu eta formulatzeko aplikatu.

Beraz, bertsogintzaz harago, hizkuntza naturalarekin, euskararekin, diharduten teknologiak ditugu  aztergai gure lanean. Oinarrizko ikerketa bazter utzi gabe, aplikazio esperimentalak aurkezten saiatuko gara, geroago alor horietako enpresa edo erakundeek garatu eta produktu bihurtzeko aukera eskainiz. Besteak  beste:

• Ahots bidezko elkarrizketa-sistemak.
• Erantzun emozionalak detektatzeko gai diren robot adimendunak
• Hizkuntzen ikaskuntzarako software-tresnak
• Plagioak atzemateko eta autore-testuen azterketarako tresnak
• Bertso-sorkuntzan lagungarri izango diren tresnak: errima bilatzailea, doinu hautatzailea, bertsoen bilatzaile semantikoa, etab.

Zergatik bertsolaritza?

Norbaitek galde dezake ea zein den benetan robot bat bertsotan jartzearen interesa. Azaldu behar genioke  gure helburua ez dela inondik ere bertsolarien pare arituko den makina lortzea. Bertsolaritza aukeratu dugu  adierazpide gisa, hizkuntzalaritza konputazionalaren ikuspegitik begiratuta interesgarriak diren ezaugarriak  biltzen dituelako:

• Hizketa librea bere horretan larre zabalegia da. Bertsoaren betekizunek eremua mugatzen digute, eta  horrek, konputazionalki bere bentajak dauzka.
• Bertsoaren betebehar tekniko diren neurria eta errima, konputazionalki tratagarriak dira.
• Hizketa arruntean ez bezala, bertsotan oso ondo zehaztuak daude elkarrizketaren ezaugarriak: noiz  hitz egin eta noiz entzun, berbaldiaren iraupena, etab. Horrek mezu truke eta elkarrizketa errazten du.
• Bertsoa bera komunikazio tresna gisa interesgarria da. Bat-bateko bertsoak prozedura zehatza dauka.
• Bertsolariak bere mekanismoak dauzka esan nahi duenari forma eman eta bertso bidez adierazteko  (ideia nagusia bukaeran, oinen aukeraketa, puntuz-puntu osatzea…); beti ere betebehar tekniko  zorrotzak jarraituz (neurria eta errima). Eredu hau, bertsoarena, interesgarria zaigu bai forma aldetik  eta baita diskurtsoaren antolaketaren aldetik ere bertatik ikasi ahal izateko.
• Ahozko adierazpideen artean, bertsolaritzak leku berezia du gurean. Dokumentazio lan izugarria dago egina, eta corpus hori eredu bikaina litzateke guretzat, bertatik ikasi ahal izateko.

Nao robot txikia

Ikerketa-taldeak

Robotak itxuraz hain erraz egiten duen zeregin bakoitzaren atzean lan handia dago.

Batetik, robotika-lanak daude, RSAIT Robotika eta Sistema Autonomoen Ikerketa Taldeak gorputza jarri dio makina bertsolariari. Honela, robota gai da aginduak jaso eta  bere ingurunean mugitzeko: mikrofonora hurbildu, heldu, jiratu, atzera itzuli eta antzeko mugimenduak eginez. Robota hizkuntz naturalean (euskaraz) komunikatzeko gai da, eta sentsoreak baliatzen ditu ustekabeko gertaeren aurrean erantzuteko.

Bestetik, IXA ikerkuntza taldean egindako lanari esker hutsetik bertsoak sortzeko gai da robota (hala-moduzkoak badira ere), ikasketa automatikoko teknikak baliatuz. Era berean, zentzu handiagoko bertsoak sortzeko, beste bide batzuk jorratu dira RSAIT taldearekin batera: corpus bidezko hurbilpena abiapuntu gisa harturik, puntuen arteko antzekotasuna eta koherentzia jorratzen dutenak.

Azkenik, aipatu beharra dago Aholab ikerkuntza taldearen lana.Talde honek  ahotsaren sorkuntzan hainbat urtetan egindako lanari esker jarri ahal izan dugu kantari robota.

Kontaktua: Aitzol Astigarraga Pagoaga

aitzol.astigarraga@ehu.es

Ez naiz 1968ko maiatzaz arituko, ez. Diruaz baizik. Ez dakit asko ala gutxi den pertsonako 68 euro esaten badugu. Baina hori da, antza, euskara sustatzeko 2012an pertsonako Erkidego Autonomoko Herri Erakundeek gastatutakoa; guztira 146 miloi, alegia. (Deian jasotako berria)

deia.com-en argitaraturiko argazkia

Krisi garaian lehentasunak non dauden eztabaidatzea ere normala da. Eta nork bereari begiratuko dio; izan ere, diru-partida hau beherantz joan da murrizketekin batera. Beste bitxikeria bat: hiriburuetako hiru udaletatik, Bilbok egiten du arlo honetan biztanleko ekarpenik txikiena.

Elebitasuna garestiagoa omen da, baina aberatsagoa. Eta inon baino gehiago ari gara horretan inbertitzen. Hala bedi. Baina, benetan, neurtezina, bakoitzaren ahalegina. Gauza batzuk, Mastercard-en iragarkia gogoratuz, ezin direlako erosi.

Interes bizia baduzu, Irekia webgunean dago ikusgai Legebiltzarrean sailburuordearen agerpen osoa (bi ordu luze)

Joan den astean, Pilar Kaltzadak elebitasuna izan zuen gai bere asteroko zutabean. Bada denboratxo bat gaia atera nuela nire beste txokoan, kasu hartan etorkinaren herriminari lotua; halaber, hizkuntzak ikastea ere izan dugu hemen hizpide.

Finean, hautu pertsonala izan zen euskara Pilarren kasuan, berak idatzitakoari jarraiki. Dena den, nire ustez badu pisurik inguruak. Alegia, besteak beste bere gurasoek hartutako erabakiek badute zerikusirik, zuzenago ala zeharka, euskara ikasi eta euskaldun izateko erabakian. Era berean, txikitatik elebidunon garenon kasuan zein gainontzekoetan, gure inguruan hartutako erabakiek badute eragin zuzenik, nahiz eta aurrerago heltze-prozesuan hartu beharreko erabakien multzo handian sartzen den hizkuntzena.

Eta erabaki horietan beste baldintzatzaile bat sumatzen dut. Izan ere, ildo bereko bi berri irakurri nituen joan den astean Deian. Juan Ignacio Perezen #con_ciencia igandeko zutabean, batetik, Edinburgoko Unibertsitateko ikerketa bat azaltzen zen; haren arabera, elebitasunak (edo eleaniztasunak) eragin positiboa du Alzheimer kontuen garapena oztopatzean, esaterako –bestelako aldeko arrazoi gehiago ere badago–. Bestetik, Txorierrin hasiko duten ikerketa bat, helduengan (garai batean zaharrrengan esango genukeen) euskara ikasteak dituen ondorioak –onak, ustez– aztertzeko.

Ibán Flickr-en

Hau honela, bizitza osoan ikasten aritzeko hartutako erabakia nola bota atzera, irakurle lagun hori, mende erdiaren atarian nagoen honetan?

Tesi bat egiten ari zarenean sarri antzean galdetzen dizute ea zertaz den. Laburtzen eta errazten saiatzen zara, solaskidea eta testuingurua kontuan hartzen baina, hala ere, gehienetan aurpegi arraroak sumatzen dituzu.

Oraingoan, areagotu egin da erronka. “Txiokatu zure tesia 6 mezutan” antolatu du Unibertsia.net atariak bigarren urtez. Laburbilduz; asmoa, ikertzaile euskaldunek  egiten duten lana gizarteratzea eta lan horren atzean dauden pertsonei izen-abizenak jartzea. Zeregina, berriz, motza bezain zaila: tesia, urtetako lana alegia, 6 txiotan kontatzea #txiotesia2 traola erabilita. 6, ez gehiago eta ez gutxiago, azaroaren 18ko 9etatik 21ak arteko epean. Bi sari emango ditu epaimahaiak: txiolari ulergarriena eta txiolari originalena.

Badakizu horrelako erronketan erraz sartzen naizela buru-belarri. Areago, laburtze lan hori modu originalean egiteko, kopla bidez egitea bururatu zitzaidan. Eta hona hemen emaitza (“Egun da Santi Mamiña” musikaz abes daiteke)

1.- Ikaskuntza da lehenengo / zibererkidego gero / irakasleen prestakuntza ta / izenburua honezkero #txiotesia2 koplatan cc @UNED

— Iñaki Murua (@imurua) noviembre 18, 2014

Hauexek hurrengoak:

2.-Kidego, komunitate / erabiliak jo ta ke / ikasteko balia litezke / edo bihur disparate

3.- “Ziber” “birtual”aren ordez / errealak dira moldez / baina ikertu beharko gaia / bihur ez daitezen promes

4.- Hasteko bibliografia / ondorengoa Delphia / bukatu aurretik baztertu gabe / galdeketaren magia

5.- Argitalpena ezinbestez / tesia aurkezteko berez / RED aldizkariaren gunean / irakurriko duzu errez

pic.twitter.com/xaMrQv4Z2k

Eta azkena

6.- Printzipio eta baloreak / tresnetan dauden aldeak / errubrika osatzeko bilduta / tesiaren ondareak #txiotesia2

— Iñaki Murua (@imurua) noviembre 18, 2014

 

Garaipena lortuko ote? Auskalo; guztira, 46 izan ginen. Irabazleak, hilaren 26an egingo den jai batean iragarriko dituzte. Edonola ere, hamaika orrialde dituen urte luzetako lana laburtzeko ahalegina egin dut, eta bertsotan gainera. Bai horixe!

Estatistikak emandako datuak irakurtzea ez da erraza izaten; besteak beste, aditua izanagatik –edo horrexegatik agian sarri– nork bere betaurrekoak erabili ohi dituelako horretarako. Inoiz, txiste gisa edo, batez bestekoaren arriskua edo errealitatearekiko aldea aipatzen da: nik bi ditut, zuk bat ere ez; batez bestekoaren arabera bana daukagu.

Horrelako zerbait gertatu zait Deian eskola-umeen gosariari buruzko berriarekin. Adibidez, % 45ak era osasungarrian gosaltzen omen du. Beraz, ez ei da erdira iristen, edo, bestela esanda, % 55aren ohiturak ez dira behar bezalakoak. Areago oraindik, titularraren ondorengo paragrafoan % 42,4ra jaisten da kopuru hori. Hala ere, ohiturak hobetuz doaz antza (ogi gehiago eta opil gutxiago, fruta gehiago, olioaren erabilera handitzen…)

pixabay.com webgunetik hartutako argazkia

Hortaz aparte, eta berri horretan sakontzeko, ez legoke gaizki arrazoietara jotzea. Alegia, zergatik % 55ak ez du proposatutako eran gosaltzen, horretan hainbatek denbora nahikoa ematen badu? Eta zer gertatzen da gosaltzeari denbora nahikorik eskaintzen ez diotenekin? Ez dakit, azken finean “invita a desayunar a un niño” bezalako kanpainak ere badatozkit gogora.

Ez dakit inor konturatu den blog honen isiltasun-garaiaz; izan ere, bestelako zereginetan buru-belarri murgilduta ibiltzeak behartu nau lan-bolumena mugatzera. Dena den, ikasturte berriaren hasiera –urte berria bera baino berritzaileagoa, adiskide baten esanetan– ez da itzultzeko garai txarra, ez horixe.

Eta ikasturte berriaz ari garela, atzo ospatu zen 2015/2016 ikasturtearen hasiera euskaltegietan Bilbon egindako ekitaldian. Lehendakaria buru zela, Manuel Carreiras izan genuen hizlari; “Bi hizkuntza garun  batean — Mekanismo kognitiboak eta garun-plastikotasuna elebidunetan” izan zen BCBLko zuzendari den zientzialari galiziarrak emandako hitzaldiaren izenburua.

Kontu bitxiak eta interesgarriak, nire ustez, atzo entzundakoen artean. Bitxia eta harrigarria nola egiten dituzten ikerketak ikustea, burmuinaren aktibitatea zehazteko, esaterako.  Deigarria, horrelako ikerketak gure inguruan egitea –nik neuk ere hartu dut parte ikerketaren batean–. Edo bitxia hitzaldia gaztelaniaz izan arren, diapositibak ingelesez egotea.

Carreirasek azaldutako ondorioak ere pentsatzeko modukoak; honatx nagusiak:

• Elebidun izatea ez da hobea edo txarragoa; desberdina da.
• Burmuina aldatu egiten du elebidun izateak.
• Elebidun izateak, gure burmuinaren lan-zirkuitoak aldatu egiten ditu.
• Agian (agian, hori ikertzen ari baitira) alderdi kognitiboaren galera edo jaitsiera atzeratzen lagun dezake elebidun izateak.
• Edonola ere, gure harreman sozialak hedatzeko lagungarri da elebidun izatea.

Bestelako aipu batzuk: burmuinak beste modu batean funtzionatuko duen arren, nagusiek ere ikas dezakete beste hizkuntza bat; bera ere ari da euskararekin, –ergatiboak buru hausteren bat edo beste sortarazten duela onartu zuen–. Azkena: aztergai dago ea elebidun izatea hirugarren hizkuntza bat ikasteko lagungarria den; badirudi hala beharko lukeela izan, baina ikerketak egin arte, tentuz.

Eskola-kirolak buruhauste bat baino gehiago ematen digu; esate baterako, zein adinekin hasi behar den kirol bakarrean espezializatzen. Futbolak, esparru horretan zein orokorrean, zer esanik ez. Gainera, ohiko mintzagai dute (dugu) askok; igogailuetarako eta berriketa sozialerako erabil litekeenetako bat da, zalantzarik gabe. Bestetik, aspaldi entzuna nuen “ez jo buruan, ikasten ari naiz-eta” esaera.

Kontua da Estatu Batuetan debekatu egingo dutela 10 urte baino gutxiago duten umeek futbolean baloiari buruz ematea (esaterako, [Enlace roto.]). Agur burukadak txikientzat, beraz. Auskalo mundu-mailako federazioak erabaki bera hartuko duen noizbait. Arriskutsua omen da.

Ez dut egoera horri buruzko datu zehatzagorik; bai, ordea, jakin badakit horrelako adinekin gure inguruan baloi bereziak erabiltzen direla lehiaketetan. Zelaiaren tamainarekin eta futbolari-kopuruarekin ere gertatzen da aldaketarik (eta eztabaidarik). Bestetik, burua erabili ezean bestelako kirol bat izan daitekeela susmatzen dut (hala ere, buruarekin beti jokatu beharko)

Gainera, batek daki kalean futbolean aritzeari ere mugak ezarri nahi izango zaizkion; garai batean, haurrak kalean futbolean aritzen zirenean (ez dakit orainaldia erabili honezkero) bestelako “legeak” bazeuden (hiru kornerren ondoren penaltia edo atezain-aurrelaria, esaterako). Eta ez ahaztu “debekatutakoa”k erakarri egiten duela.

Azken finean, kirolen arriskuez mintzatzen direnek arrazoia izango dute? Dena den, zer ez da arriskutsua? Harriak jaurtitzeak bezalako jarduerek ere badute arriskurik, ezta?

Aipatu nizun lehengoan martxan dagoela aurtengo Blogetan lehiaketa, eta aurrekoan ez bezala, ez dudala parte hartuko. Ekimena baliatuta, galdeketa prestatu du Azkue Fundazioak euskal blogosfera zertan den jakiteko asmoz: Euskal blogintzari buruzko inkesta.

Bertan diotenez,

Euskal blogintzaren egoeraren azterketa egin dugu eta, azken urtetan alor honetan ikerketa edo analisi sakonik egin ez dela ohartuta, euskal blogintzaren inguruko inkesta publikoa sortu dugu. Edonork bete dezakeen inkesta da eta horren helburua, euskarazko blogen inguruko datu baliagarriak lortzea da: kopurua, nola kudeatzen diren, zein baliabide erabiltzen dituzten, etab. Inkesta honen emaitzak publikoak izango dira eta partekatu egingo ditugu.

Euskal blogintzaren inguruko inkesta bat sortu dugu. Lagunduko gaituzu eta beteko duzu? https://t.co/5TvSxwKhbK

— Azkue Fundazioa (@AzkueFundazioa) 2 de febrero de 2017

Nire ustez, ez da erreza izaten “euskal” horrekin batera esan nahi dena zehaztea: euskalduna? euskaraz idazten dena? euskara ulertzen duena?… Ez da oraingo kezka; aspalditik galdetzen diot neure buruari (eta argitaratu ere bai) nor den euskaldun. Edo euskal hiritar. Edo… Edonola ere, inkesta erantzun egin dut eta galderak pentsarazi didatela onartu behar; besteak beste, noiz eta zergatik idazten dudan gaztelaniaz eta euskaraz.

Azken finean, blogosferan bertan dudan jarrerak ez dit errazten “euskal” horrekikoa. Egia da blog honetan euskaraz idazten dudala (gutxi), baina, aldi berean, susmoa dut nire blog (edo txoko, edo kanpamentu) nagusian gaztelania ari dela nagusitzen, horrela ateratzen zaidalako. Agian, Bilbon gertatzen denaren isla izan liteke; euskarak Bilbo behar duela idatzi du Patxi Saezek.

Idatzi dut dagoeneko elebitasunaz blog honetan; esate baterako, gaiaren inguruko hitzaldi baten laburpena egin nuen “elebidun izateaz” sarreran 2015eko irailean. Nire txoko nagusian ere azaldu da behin baino gehiagotan “elebitasuna / bilingüismo” traola. Halaber, nire ekoizpenak ere izan ditugu hizpide hemendik.

Gai biak uztartuta, e-Hizpide aldizkarian argitaratu den artikulu baten berri dakarkizut hona: “Elebitasuna, bi hizkuntza hitz egitea baino gehiago“. Hauxe duzu laburpena:

Elebidun izateak baditu ondorioak, hizkuntza baten baino gehiagotan komunikatzeko gaitasuna izateaz gain. Hau honela, elebidunen eta elebakarren arteko alderaketek zientzilari askoren interesa piztu dute aspalditik. Artikulu honetan, ondorio linguistikoei eta kognitiboei erreparatuko diegu, ondorio positiboei zein negatiboei, eta horretarako hainbat ikerketaren emaitzetan oinarrituko gara. Halaber, “abantaila elebidunaren” hipotesia aurkeztuko dugu.

Eta sakondu nahi baduzu, bibliografia zabala eskaini dute bertan Eneko Antón eta Jon Andoni Duñabeitia zientzialariek; bi hauek, arestian zeharka aipatutako Manuel Carreiras bezalaxe, BCBLko kide ditugu.

500 milioi erabiltzaile omen du Twitter webgune edo zerbitzuak; milioika txio ei doaz egunero Sarera, 65 miloi edo. Zenbaki erraldoiak zalantzarik gabe. Euskal txiolarien kopurua txikiagoa da, jakina; hala ere, estimatzeko zenbakiak dira. Esaterako, honako hau dio Asier Sarasuak Twitterreko euskarazko jarduna – 2016ko datuak eta laburpen-txostena #UMAP CodeSyntax-en blogean berriki argitaratutako sarreraren hasieran (txostena askoz zabalagoa da eta hamaika datu interesgarri daude bertan)

2016an zehar Twitterren jardun duten 15.000 txiolariren txioak aztertu ditugu. Guztira 6,2 milioi txio bota dituzte guztien artean, %42 euskaraz. Egunean, batez beste, 7.000 txio euskaraz.

Hala ere, 140 karaktereren legepean idatzitako mezuetan, azkar idazteagatik edo, batzuetan erabiltzailea (@) edota traola (#) nahastu egiten direla konturatu naiz, traola gaizki idazten da, ustez erabiltzailea denaren izena egiaztatu gabe jarri eta beste bat da aipatu nahi dena… Urrutira joan gabe, Iñaki Murua bat baino gehiago aurkituko duzu… eta nire profila, berriz, bat eta bakarra, zin dagizut. Inoiz, traola eta erabiltzailea nahastu egin daitezke. Azken honen adibide bat. Duela gutxi Madrilen egindako jardunaldi batzuetan, proposatutako traola #Madele17 izan zen baina izen bereko erabiltzailea ere badago, @Madele17 alegia; batak bestearekin, zerikusi gutxi dutela onartu behar (txiorik egin ez duen erabiltzailea, eta oraindik orain arrautzaren irudia duena).

Txioak idazteaz, Berriaren Estilo Liburuan ere badago pasarterik, arlo hori landu nahi baduzu; Joxe Arantzabalek aspaldi eman zuen argitara Ontsa twitteatzeko bidea. Dena den, eta egunotan izandako auzia dela-eta, dena ez da estilo-kontua: txiokatzeak baduela arriskuren bat ezin ukatu, ezta?

Joan den astean egin zen Blogetan. Euskal blogarien bigarren topaketa. Azkue Fundazioak, antolatzaileetako batek alegia, gertatutakoa kontatu du sarrera batean. Dabid Martinezek eta Marijo Deograciasek ere hausnarketak eta laburpenak sareratu dituzte. Beste bide bat ere badugu: #blogetan traolari erreparatzea.

Egia esan, ez dut neure burua guztiz islatuta ikusten Azkue Fundazioak egindako inkestaren ondorioetan; maiztasunez idazten saiatzen bainaiz (eta galdeketa erantzun nuen “gutxi” horien artean banagoela aitortu behar). Hala ere, ondorioztatu duten bezala, badut alderdi teknikoan (gaitasun digitalean nahi baduzu) zer hobetua. Are, horrelakorik esaterik badago, blogarien eskola zaharrekoa naizela konturatu naiz jardunaldian, nire sarreretan idatzia izaten baita nagusi. Dena den, ez ahaztu zein den blog honen izenburua.

Bestalde, badago auzi bat , “euskal” adjektiboa agertzen denetan. Aspaldi idatzi nuen bezala (2008an eta 2013an), Imanolen “nire euskaltasuna” datorkit gogora, baita Hibai Rekondoren “nor da euskaldun” abestia ere. Beste adibide bat: blogosferako auzotxo honetan, Ugaitz Zabalak ere idatzi zuen gaiaz: Nor da euskaldun? Zer da euskaldun izatea?

Azkenik, “Euskal blogen aldeko manifestua” plazaratu duela Patxi Gaztelumendik aipatu. Besteak beste, nire ohituretako bat (hau ere ohitura zaharra ote? edo blogari zaharren ohitura?) azaltzen da bertan: besteen blogak irakurri eta iruzkinak idatzi. Gogoan ere badut, “bloga bloga mariñela” aldarrikatuz bukatu zuela Mikel Iturriak Euskadi Irratiko Hiri gorrian programan egindako elkarrizketa. Hala bedi!

Ez natzaizu egunsentian edo ilunabarrean eguzkiaren inguruan ikus daitekeen argizagiaz; ezta Donibane Garazin aurki daitezkeen “artizarra” izeneko gailetez ere. Atzo aurkeztu zuten Bilbon Artizarra, “euskaldunen sare sozial tekniko-zientifiko-profesionala” izango dugu gaurkoan mintzagai.

Atzoko aurkezpen-saioan, baikorregi sumatu nituen hizlari guztiak. Horrexegatik, besteak beste, nire atzoko txioa zertxobait argitzea izango da sarrera honen helburua.

#Artizarra proiektuaren aurkezpena
(Ikas-)ziberkomunitate izatera helduko ote da?
Aukerak eta zalantzak (partaidetza pasiboa, lidergoa eta dinamizazioa…) https://t.co/hP2XG3QRko

— Iñaki Murua (@imurua) 9 de mayo de 2018

Ikusi beharko dugu zein den dagoeneko 400 kidetik gora duen ingurune honen bilakaera. Ingurune edo webgune diot; izan ere, sare sozialak modu presentzialean ere badaudela esan ohi dut sarri (UEU bera aztertzea nahikoa litzateke adibide bat baino gehiago izateko). Halaber, Internetek horrelako egitura sozialak hedatzeko,  zabaltzeko, indartzeko balio dezakeela, denbora eta espazioaren mugak gaindituta. Horregatik, ez dut gustuko “sare sozial” besterik gabe erabiltzea.

Bestetik badaude, eta nik egindako ikerketa nagusia dut gogoan (txiotesian laburtua; “Ikas-ziberkomunitateak eta irakasleen prestakuntza” artikuluan landuago aurkeztuta; tesi osoa ere eskura duzu, hala nahi baduzu), komunitaterako bidea (edo ziberkomunitaterakoa) erraztu, zaildu,  oztopatuko… duten kontu edo faktore batzuk; 16 zehaztera heldu ginen. Seguruenik horiei (eta gehiagori ere bai) erreparatu diete proiektua martxan jarri aurretik, baina azpimarratu dezagun horietako baten bat.

• Partaidetza (eta partaidetza pasiboa) da oinarrizko puntuetako bat, zalantzarik gabe. Alegia, zein mailatan hartzen dute parte modu aktiboan izena eman dutenek. Are, partaidetzaren kalitateari ere erreparatu beharko litzaioke, “partaidetza soziala” deritzona (agurrak eta antzekoak) nagusitu ez dadin.
• Lidergoa, dinamizazioa. Hona hemen beste alderdi garrantzitsu bat: nork eta nola egingo duen lan hori, zein baldintzatan…
• Espazio batean egotea bai da funtsezkoa, baina espazio horrek ez du zertan itxia izan behar. Neure burua ere badut orain gogoan; “beste gune bat, hau nagia!” pentsa dezakeenik egon liteke, pentsatzen duena egongo da. Beste profil bat sortu eta zaindu beharra, beste gune batean sartu behar berriak ikusteko eta komunikatzeko… Orain artekoak nahikoa ez balira bezala.
• Gehiago ere badaude: helburu komunak, partaide-kopurua…

Azken finean, sarritan aipatzen dut Remei Campsek idatzitakoa ematen ditudan hitzaldi eta saioetan zein idazkietan: edukiagatik heltzen dira pertsonak komunitateetara, baina erabilgarritasunagatik eta harremanengatik geratzen dira. Geroak esango digu zein izan den Artizarraren bidea.

Agian jakingo duzu, irakurle lagun horrek, UNEDen lortu nuela nire lizentziatura ; doktoregoa ere bai, handik urte batzuetara, bidaia edo prozesu luze samar baten ondoren (ingurune akademikoan buru-belarri ikertzen ez egotearen ondorio jakinetako bat, seguruenik). Horren guztiaren jakitun izanda, unibertsitateen sailkapenean unibertsitate hau ez dagoela toki onean jakinarazi zidan atzo ezagun batek. Heziketaren esparru zabalean egiten diren horrelako sailkapenez eta horien eraginez pentsarazi dit iruzkinak.

Interneten bila hasi naiz, ea berri zehatzagorik irakurtzen nuen; besteak beste, DEIAn. Egunkari honetan (edo webgunean) oraindik ez da horren ingurukorik argitaratu, antza denez. Baina Ranking de las universidades españolas izenekoarekin bai egin dut topo, eta egunotako antzeko berri batzuekin ere bai; prentsa-oharra egin dutela egiaztatu dut.

Lehenengo datua: BBVA dago atzean (edo azpian) azaldu dizudan ikerlanean. Esanguratsua dela iruditzen zait niri. Edonola ere, kuxkuxean segitu dut eta adiskideak esandakoa baiztatzeko modua izan dut: UNED nahiko atzetik dabil, bai. Dena den, eta horrelako sailkapenetan, zein den erabilitako irizpideari erreparatzea funtsezkoa delakoan nago, zeintzuk diren errealitate bat aztertzeko baliatu diren adierazleak (Bilbo hiririk garbienetakoa dela esateko bezala, adibidez), zeintzuk konparatzeko langak. Oraingo honetan, behintzat, espresuki argitaratu dituzte.

Seguruenik UNEDen izan dudan ikasprozesua eta bilakaera ere ez dira eredugarrienak izango (“ikasle arrakastatsuen” artean nagoela esatea ez dut uste gaizki ulertutako apaltasuna litzatekeenik). Bertan ez dela ezer oparitzen zin dagizut; hobeto esanda, ez zidatela ezer oparitu. Ez dakit gainontzeko unibertsateetan, eta ez dut horrelakorik aditzera eman nahi, jakina. Adibide gisa, agindutako (eta nire kasuan burututako) lanen zailtasuna aipatu nion gerora lizentziaturaren garaian izan nuen irakasle bati, mailatik gorako ikerketak egin behar izan baikenituen eta laguntza handirik gabe. Bere erantzuna, “baina, ikasi egin zenuen, ezta?”. Baietz esan nion, eskatutako lanen maila azpimarratzen nion bitartean.

Laburbilduz: errealitate konplexuak sinplifikatzea ez da erraza, nire ustez; titularretatik harago irakurtzea ere ez da ohitura txarra. Halaber, sailkapenean UOC ez dabilela urruti ikustea ere deigarria iruditu zait. Ikasleen nolakotasunari ere erreparatu ote zaio ikerketan, urrutitik ikastea aukeratzen duenaren nolakotasunari, alegia? Ez dakit, beharbada “errua ez da distantziarena” izango, Xabi Aburruzagaren kantuaren hitzak erabilita. Eta eraginik izango balu, ordea? Zertxobait irakurri dut, bai.